MARWICA (niem. Marwitz)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 10109
Według profesorta J. Powierskiego osada ta istniała co najmniej jedno pokolenie przed 1303 rokiem. Na północny wschód od Wysokiej, nad Marwicką Młynówką, zapewne na terenie dzisiejszej Marwicy, leżała w 1244 roku posiadłość Alberta Starepiwo, niewątpliwie Słowianina, jak słowiańskiego pochodzenia była nazwa pola i posiadłości Marwice. Następnie była to posiadłość Jana z Marewicz (Marzewice?). Objęła też jedno z czterech sąsiednich pól, wraz z polami Utekin, Wadekin i Smansvelde (Stankowo?) nadane grupie Sudowów w 1312 roku (później Groß Marwitz, dziś Marwica Wielka). Pozostałe z wymienionych pól miały nazwy wskazujące na imiona wcześniejszych pruskich posiadaczy.
KRUPIN (niem. Krapen)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 9921
To dawny majątek ziemski położony w gminie Rychliki, przy drodze z Kwietniewa do Dzierzgonia. W przekazach historycznych wzmiankowany jako Craupin, Kraupin, Cravpyn, Craupeyn. Jest to zapewne forma odosobowa od imienia Prusa - Kraupen, lub kraupo - zasiedlony. W dokumencie lokacyjnym dla Kwietniewa z 1299 r. znajduje się opis granic dóbr komornika Alberta, które odpowiadają położeniu Krupina. Przed 1945 r. majątek dzielił się na Krupin Górny (Ober Krapen) i Krupin Dolny (Unter Krapen). Po wojnie popularnie "Chrapowo". Pierwszy zapis lokacyjny dla Krupina pochodzi z 1 maja 1323 r. i został wydany w Dzierzgoniu przez Mistrza Krajowego Zakonu Krzyżackiego w Prusach - Friedricha von Willenberga. Nadaje on "bratu Stenio" i "bratu Nadraw" część pola w Krupinie (das Feld Craupin), z której zrzekł się "stary komornik Albert".
KIERSITY (niem. Kerschitten)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 13088
W przekazach źródłowych Kirsithen, Kyrssiten, Kirssithen, Kissitten. Niemiecka nazwa wsi wywodzi się od staropruskiego rzeczownika "kerse", co oznacza połów, łowienie ryb, natomiast końcówka "-iten" oznaczała w tym języku teren zalesiony. Ma więc związek z kiersyckim jeziorem i znajdującymi się opodal lasami, które niegdyś miały zapewne większą powierzchnię.
Z całą pewnością była tu osada pruska na długo przed przybyciem Krzyżaków. Pierwszy, znany kontrakt lokacyjny dla Kiersit pochodzi z 21 grudnia 1404 roku i wydany został przez wielkiego szatnego dzierzgońskiej komturii - Burgharda von Wobeke. W dokumencie tym von Wobeke występuje jako pan feudalny dla zasadźcy (lokatora) - Clauke z Krupina, który kupił od "Koythena mieszkańca Kiersyt" trzy radła ziemi.
GOŁUTOWO (niem. Günthersdorf)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 11467
Mała wieś, w okolicy pagórkowatej, przeciętej głębokim wąwozem rzeczki Brzeźnicy, która do 1975 r. tworzyła granicę z b. powiatem morąskim. Do 1945 r. niemiecki majątek ziemski Günthersdorf, w pierwszych latach powojennych popularnie "Bronowo", a od 1948 r. - Gołutowo. Już w 1347 r. wzmiankowana pośrednio jako pruska osada, a formalnie po raz pierwszy 18 VI 1364 r., kiedy to w zapisie lokacyjnym, wydanym w Przezmarku (Pr. Mark) k. Starego Dzierzgonia, Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Winrych von Kniprode przekazał w lenno 6 łanów "Ginterowi i jego prawnym spadkobiercom" - "na polu Gołutowo" (auf dem Felde Goltowit). W dokumencie tym padają jeszcze trzy imiona: Peter (Piotr), Jacob (Jakub) i Niclaus (Mikołaj).
DZIŚNITY (niem. Dosnitten)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 10606
Dziśnity (Dosnitten) - w dokumentach źródłowych Disniten, Disnyten, Dysniten, Dysnithe i Desnyten. Jest formą odosobową, do której dodano końcówkę "itten". Wieś lokowana w 1369 roku przez Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Winrycha von Kniprode, który przekazał braciom - Prusom - Clause i Cunke "das Gut zu Disniten", zwalniając ich od dziesięciny i szarwarku. Dobra przez dłuższy czas pozostawały w rękach Prusów, a w pierwszej połowie XVI wieku (około roku 1540) znalazły się w rękach rodu von Diebes, mających oprócz tego leżące obok Barty i sąsiednie Piotrowo. W 1650 roku był tu właściciel Dymnika - Oswald Kleiß. Od 1727 roku dobra były w posiadaniu von Bedeck´ów, właścicieli pobliskiej Barzyny, którzy wymieniani są tu jeszcze w 1785 roku.
ŚWIĘTY GAJ (niem. Heiligenwalde)
- Lech Słodownik
- Odsłony: 18621
Święty Gaj (Heiligenwalde) - w przekazach pisanych nazwa wsi występuje w kilku formach: Helgenwalde, Helgiwald, Heiligenwalt i Heygewald. W ówczesnych Prusach Wschodnich było kilka miejscowości o nazwie Heiligenwalde (dosłownie "Święty Las"). Między innymi w Preussische Urkundenbuch, w zapisie lokacyjnym z 1267 roku wzmiankowany jest "święty las" jako leżący nad rzeką Wąską i opisane jego granice -"czuschen dem huse Paslok und dem Durfe bey czu dem heyligen walde" (między domem [zakonnym] w Pasłęku i wsią [leżącą] przy świętym lesie). Przekaz ten wyprowadził błędnie profesor S. Mielczarski w "Roczniku Elbląskim" z 1963 roku na temat Truso, a w kilka lat później został skorygowany w jego książce "Misja Pruska Świętego Wojciecha".
